Modülatör ilaçlar ve onlara uygun mutasyon tipleri
Rüya Aslan
CFTR Geni
Bilindiği üzere kistik fibrozis hastalığına sebep olan mutasyonlar CFTR geninde gerçekleşir. CFTR geninde oluşan bu mutasyonlar CFTR proteininin işlevini gerçekleştirememesine (ya da çok az miktarda gerçekleştirmesine) sebep olur. Her mutasyon farklı bir bozukluğa yol açtığından, her mutasyon için farklı bir ilaç geliştirilmiştir. Şu da unutulmamalıdır ki, bu ilaçlar kalıcı bir tedavi değildir. Hayat boyu kullanılması gerekir. Fakat günümüzde gelişen teknolojiler sayesinde CFTR genindeki mutasyonları düzelterek bu hastalığın kökten çözülmesi amaçlanmaktadır.
Aşağıda bahsedeceğimiz farklı mutasyonlara göre geliştirilmiş modülator ilaçlar CFTR proteinin sorununu fark ederek o sorunu düzeltmeyi amaçlar.
Modülatör ilaçlar
İlk ilacımız olanIvacaftor, grup 3. mutasyonları için kullanılır. 6 aylık ve daha büyük hastalar için onaylanmışlar Bu gruptaki başlıca mutasyonlar:
G551D, S549R, G1349D, G178R, G1224E, G551S ...
Grup 3 mutasyonlarında CFTR proteini oluşmasına ve hatta hücre zarına iletilmesine rağmen, proteinde kanal açılmadığı için Cl geçişi sağlanamamaktadır. Ivacaftor ilacı CFTR proteinindeki kanalın açılmasını sağlayarak Cl iyonlarının geçişini sağlar. Bu geçiş de mukusu sulu bir hale getirir ve yumuşatır.
Diğer bir ilaç olan Lumacaftor, etkisini arttırmak için Ivacaftorile birlikte kullanılır. Lumacaftor, proteinin doğru şeklinin oluşmasını ve hücre zarına iletilmesini sağlarken Ivacaftor ise proteinin kanalını açık tutmaya yarar. En yaygın mutasyon olan F508del mutasyonunun 2 kopyasında da sahip olanlar için kullanılır. 2 yaş üstü hastalar için onaylanmıştır.
Farklı bir kombinasyon da Tezacaftor & Ivacaftorikilisidir. Bu kombinasyonun işlevi üstte bahsedilen kombinasyonla aynıdır. Fakat Tezacaftor & Ivacaftor kombinasyonunun daha az yan etkiye sahip olduğu kanıtlanmıştır.
Elexacaftor & Tezacaftor & Ivacaftor (Trikafta)
Elexacaftorda F508del-KFTR proteininin doğru şekli oluşturmasına ve hücre yüzeyine ulaşmasına yardımcı olur. Bu üçlü kombinasyonun diğer modülatörlerden daha iyi etki gösterdiği bulunmuştur. F508del’in en az 1 kopyasına sahip 12 yaş ve üstü hastalar için önerilmektedir. Bu üçlü ilacı kullanan hastaların solunum fonksiyonlarının %14.3 arttığı tespit edilmiştir.
Siz de mutasyonunuzu genetik tanı ile öğrenebilir ve https://www.vertextreatments.com/sitesinden size uygun ilacın olup olmadığını kontrol edebilirsiniz.
Bu modülator ilaçları şimdilik devlet ödemiyor olsa da hukuksal haklarını kullanıp dava açan hastaların ilaçları belli bir süreliğine ödeniyor. Bizler ve Kistik Fibrozis hastaları bu ilaçların geri ödenmeye alınması konusunda çabalıyoruz. Siz de bu ilaçların geri ödenmeye alınması için destek vermeyi unutmayın!
