1.
Grup 1 mutasyonları: Bu gruptaki mutasyonlarda, "durdurma" kodonu, nükleotid değişikliğinin bir sonucu olarak erken ortaya çıkar. Bu, üretilen proteinin eksik nükleotit sayısıyla kısa bir KFTR proteini olmasına neden olur. Tahmin edebileceğiniz gibi, bu kısa protein çoğu zaman işlev görmez.
2.
Grup 2 mutasyonları: KFTR proteinimiz bu grupta oluşmasına rağmen hücre içi trafikte sorun vardır ve oluşan protein hücre zarına ulaşamaz. Zara ulaşamayan protein hücre içinde parçalanır.
3.
Grup 3 mutasyonları: Bu tip mutasyonda KFTR proteini oluşmasına ve hatta hücre zarına iletilmesine rağmen kanal açılmadığı için Cl geçişi sağlanamamaktadır.
4.
Grup 4 mutasyonları: Bu grupta proteinimiz oluşmuş, hücre zarına aktarılmış ve kanalının kapısı açılmıştır. Bununla birlikte, iletim bozukluğundan dolayı normalden çok daha az Cl geçişi vardır.
5.
Grup 5 mutasyonları: Bu grupta her şey yolunda, ancak üretilen protein miktarı normalden az. Bu nedenle olması gerekenden daha az Cl geçişi vardır.
6.
Grup 6 mutasyonları: Bu tip mutasyonda proteinimiz oluşmuş ve zara ulaşmıştır ancak stabilitesi düşük olduğu için kısa sürede zarı terk ederek hücre içinde parçalanmaktadır.
7.
Grup 7 mutasyonları: Son tip mutasyonda, DNA'daki büyük delesyonlar nedeniyle mRNA oluşturulamaz. Bu, tedavi edilmesi en zor mutasyon türüdür.
Kistik Fibroz nedir?
Nefes aldığımız her an havadan sürekli bakteri ve virüs yutarız. Peki neden buna raÄŸmen hasta olmayız? Çünkü hava boÅŸluklarımızda muhteÅŸem koruma sistemlerine sahibiz!
​
Hava boÅŸluklarımız mukus adı verilen hepimizin aÅŸina olduÄŸu bir dokuyla kaplıdır. Hepimizin yakından tanıdığı balgam, sümük gibi vücut atıklarımız da mukustur. Peki mukus neden bu kadar önemlidir?
Mukusun vücudumuzdaki iÅŸlevini yağın motordaki iÅŸlevine benzetebiliriz. Mukus da organlarımızın yüzeyinin nemliliÄŸini saÄŸlar, bir nevi organlarımızı yaÄŸlar. Nefes almamızı kolaylaÅŸtırır, midenin kendi kendini sindirmesini ve bakterilerin diÅŸlere zarar vermesini önler. Yiyecekleri daha rahat çiÄŸnememizi saÄŸlar. Bunların yanı sıra, mukusun çok önemli bir görevi vardır ki, bu da bakteri ve virüsleri yakalayarak sillerin hareketiyle vücudumuzdan dışarı atmasıdır. Peki Kistik Fibrozis hastalarında mukus ne durumdadır?
​
Kistik Fibrozis hastalığı, vücudumuzdaki bu mukus tabakasının katılaÅŸması ve bu sebeple vücudumuzdan dışarı atılamamasından dolayı oluÅŸur. Yani mukus en önemli görevi olan bakterileri yakalamayı baÅŸarsa da vücudumuzdan atmayı baÅŸaramaz. Bu sebeple vücudumuzda kalan bu mikroplar inflamasyona sebep olur. Fakat tek sorun bu deÄŸildir. Bu katılaÅŸmış mukus tabakası birikerek hava yolunu tıkayabilir. Ki bu da nefes alamamak demektir. KatılaÅŸmış mukus tabakası yüzünden hareket edemeyen siller, vücudumuzda gerçekleÅŸen farklı salgı mekanizmalarının da düzgün çalışmasını engeller. ÖrneÄŸin pankreasımızdan salgılanan ve yaÄŸları sindirmemizi saÄŸlayan safra sıvısı iÅŸlevini yerine getiremez ve hastalar yaÄŸları sindiremez hale gelir. Dolayısıyla yaÄŸda çözünen A, D, E, K vitaminlerinin de eksikliÄŸi görülür. Hastalığın neden olduÄŸu diÄŸer semptomları farklı bir yazımızda detaylı olarak paylaÅŸacağız.
​
Biraz da hastalığın mekanizmasını konuşalım. Kistik Fibrozis hastalarında mukusun yapısının normalden daha katı olduğunu anladık. Peki bunun sebebi nedir?
​
Kistik Fibrozis geni, 7. kromozomun q22-31 bölgesinde bulunur. Bu gen, birçok hücremizde bulunan kistik fibrozis transmembran regulatör (KFTR) proteinini kodlar. Peki bu proteinin görevi nedir?
KFTR proteini hücrelerde Cl-iyonu kanalı olarak görev yapar. Bu proteinin düzgün çalışmaması sebebiyle Cl-iyonunun hücreler arası geçiÅŸi gerçekleÅŸemez. Bunun sonucunda hücreden ayrılması gereken Cl-hücreden ayrılamaz, Na+iyonu da hücre içinde birikir. Tüm bunların sonucunda ise hücre içindeki su hücreden ayrılarak mukusun dokusunu inceltip mukusu nemlendiremez. Bu sebeple mukus katı ve nemsiz olur.
​
KFTR geninde en sık rastlanan mutasyon ∆F508’dur. Bu da 2.gruba tekabül etmektedir. Beyaz ırkta görülme oranı 3000’de 1 olan bu hastalığın Avrupa’da %82.4’ü ∆F508 mutasyonuna sahiptir. Yani hastaların büyük bir kısmında KFTR proteindeki iÅŸlev bozukluÄŸunun sebebi bu proteinin hücre zarına taşınmasında sorun çıkmasıdır.
​
Bu yazımızda Kistik Fibrozis hastalığının ne olduÄŸundan ve hangi mutasyonlardan kaynaklandığından bahsettik. Bir sonraki yazılarımızda hastalığın semptomları ve tedavi yöntemlerinden bahsedeceÄŸiz. Bizi sosyal medya hesaplarımızdan takip etmeyi unutmayın!
​
Rüya Aslan
